Op 21 december 2018 keurde de minister van Omgeving het project spoorlijn Gent-Terneuzen goed als ‘strategisch project’ (tiende oproep strategische projecten, 2018, zie https://rsv.ruimtevlaanderen.be/RSV/Ruimtelijk-Structuurplan-Vlaanderen/Strategische-projecten) .
Met dit strategisch project willen de overheden, de haven, de bedrijven en de bewoners in de regio de spoorambities concreet maken. De aanvraag voor dit strategisch project werd ingediend door de provincie Oost-Vlaanderen (Project Gentse Kanaalzone). 67% van de financiering is afkomstig van het Vlaams gewest, 33% van de provincie Oost-Vlaanderen en de stad Gent. Volgende instanties of groeperingen ondersteunden de aanvraag via een ‘letter of support’: provincie Zeeland, North Sea Port, Gent, Evergem, Zelzate, Wachtebeke, Terneuzen, VOKA, Vegho, GMF, ArcelorMittal, Volvo Cars, Infrabel en de bewonersgroepen van Oostakker, Sint-Kruis-Winkel, Rieme, Hoge Weg, Moerbeke, Muide-Meulestede en Terdonk.
Waarover gaat dit project?
Naast de bouw van de Nieuwe Sluis in Terneuzen zorgt deze fusie voor nieuwe dynamiek in de regio. De integratie van beide havens tot North Sea Port noodzaakt een verbeterde interne goederenspoorverbinding. De toegenomen economische groei maakt dat een deel van de vacatures niet langer ingevuld raakt. Een reizigerstrein is het middel om werkzoekenden in de stad naar de bedrijven in de haven te brengen. Deze trein kan meteen ook zorgen voor een goede verbinding van Terneuzen, Zelzate, Wachtebeke, de kanaaldorpen en Oostakker met Gent en omstreken. In tijden van congestie op de weg, van klimaatactie en een grote maatschappelijke aandacht voor de fijn stofproblematiek, wordt spoor een aanlokkelijk alternatief, al dan niet gekoppeld aan nieuwe technologie zoals waterstof (zowel grijze als groene waterstof is op termijn voorhanden in het havengebied).
Dit project heeft tot doel de nodige omkadering te kunnen aanleveren om deze grensoverschrijdende visie vanuit een ruimtelijke-mobiliteitsinsteek verder uit te werken en om te zetten in een actieprogramma voor realisatie op het terrein, gekoppeld aan initiatieven om realisatiemiddelen te bekomen.
Als producten beoogt het project o.m.:
- een werkbare projectstructuur met alle betrokken partners
- structuurschetsen voor de hele grensoverschrijdende kanaalzone mbt toekomstige spoorontsluitingen zowel voor goederen als voor personen (macroniveau, lange termijn) (inclusief de havenspoorlijn langsheen de E34)
- structuurschetsen voor de verschillende (nieuwe) stationsomgevingen die een eensgezinde en gedragen visie uitdrukken (microniveau)
- een actieprogramma ter realisatie,
- middelen voor realisatie voor zowel het goederen- als het personenvervoer in de regio
- een verruiming van het draagvlak, zodat op alle niveaus (Europees, Nederland, federaal, Vlaams, provinciaal, lokaal,…) werk kan gemaakt het verbeteren van de spoorontsluiting van de Gentse haven
- een goede afstemming tussen goederenvervoer en tussen personenvervoer
Het project start medio juni 2019 en loopt 3 jaar onder leiding van een projectcoördinator.
Een spoorlijn van Gent naar Terneuzen, zowel voor goederen als voor personen
De vraag naar goed openbaar vervoer leeft al langer in de Gentse kanaalzone. Vooral voor het inzetten van de bestaande goederenspoorlijn 204 tussen Gent-Dampoort en ArcelorMittal voor reizigersvervoer bestaat een groot draagvlak. Vakbonden en werkgeversorganisaties hebben hierrond in het verleden acties en initiatieven opgezet, de provincieraad en de betrokken gemeenteraden stemden hierrond unanieme moties. Voordelen van een grensoverschrijdende spoorlijn voor zowel goederen als personen:
- minder files
- extra troef voor de vestiging van nieuwe bedrijven en/of goederenstromen
- beter invullen van de openstaande vacatures in het grensoverschrijdende havengebied
- betere luchtkwaliteit (cfr. fijn stof actieplan voor Gent en de Gentse kanaalzone)
- vermindering C02 uitstoot (cfr. Vlaams en provinciaal klimaatplan)
Medio 2017 verkregen de havens van Gent en Zeeland Seaports, nu gefuseerd tot North Sea Port, subsidies van Europa (in kader van Connecting Europe Facility (CEF). Projectpartners zijn de provincies Oost-Vlaanderen en Zeeland, de stad Gent en de gemeente Terneuzen. Het Europees project gaat uit van een grensoverschrijdende spoorlijn van Gent naar Terneuzen voor zowel personen als goederen. Dankzij dit Europees project staat de spoorlijn Gent-Zelzate-Terneuzen hoog op de agenda’s.
Momenteel loopt de opmaak van de potentieelstudie voor personenvervoer.
Meerjarenplan investeringsplan van NMBS en Infrabel 2018-2019
Dit najaar liep het overleg over het nieuwe investeringsplan voor de NMBS en Infrabel. 24 parlementsleden van diverse partijen schreven de bevoegde mobiliteitsministers (minister François Bellot en minister Ben Weyts) aan om de spoorlijn Gent-Zelzate-Terneuzen mee in dit investeringsplan te krijgen.
De inspanningen van de parlementsleden van de diverse partijen hebben hun vruchten afgeworpen. De inzet van personenvervoer op spoorlijn 204 is meegenomen in het samenwerkingsakkoord tussen het Vlaams gewest en de Federale overheid omtrent de strategische spoorinvesteringsprojecten. In dit belangrijke akkoord is voor de opwaardering van spoorlijn L204 een budget voorzien van 1 miljoen € voor studiekosten en 10 miljoen € Vlaamse cofinanciering voor de afschaffing van de overwegen op L204 langs de R4.
Tevens is beslist dat, indien de Europese subsidies voor een bedrag van 18,2 miljoen € effectief worden ontvangen in het kader van de elektrificatie van de Lijn Mol-Hamont, de federale regering de voorkeur zal geven aan de ondertekening van een bijkomend uitvoerend samenwerkingsakkoord voor de herbesteding van deze geldmiddelen voor de ombouw van de spoorlijn L204.
Voor de grensoverschrijdende spoorverbinding tussen Gent en Terneuzen, binnen één toonaangevend havengebied, zullen Europese middelen gesolliciteerd worden om het project mee te financieren.
Tenslotte voorziet het akkoord ook in 4,8 miljoen € aan federale middelen voor de aanpassing van de haven van Gent aan de Europese normen inzake goederenvervoer.
